W Europie w XIII wieku miało miejsce wiele procesów i wydarzeń, utrudniających zjednoczenie państwa polskiego. Było to między innymi rozdrobnienie feudalne, które doprowadziło do znacznego zmniejszenia się księstw i zwiększenia ich liczby. Książęta dzielnicowi w drugiej połowie XIII w. byli zbyt słabi, by rywalizować o władzę w państwie. Zjednoczenia nie ułatwiali też sąsiedzi, zwłaszcza Brandenburgia, której intrygi doprowadziły do zamordowania pierwszego od ponad 200 lat króla Polski Przemysła II.
Proces zjednoczenia południowo-zachodniej Polski przez Henryka Brodatego i Henryka Pobożnego przerwała natomiast inwazja mongolska i przegrana bitwa pod Legnicą.
Odbudowa rozbitego dzielnicowo państwa nie była łatwa. Już wcześniej potężniejsi od Łokietka książęta ponosili na tym polu sromotne klęski. Władysław znalazł się jednak w odpowiednim miejscu w odpowiednim czasie i zdołał dokonać tego, co nie udawało się innym od ponad 170 lat.