Monarchia stanowa w Polsce była podobna do tych znanych, chociażby w Anglii czy Francji. Różnicę stanowiła jednak liczebność szlachty w każdym z tych państw (10% w Polsce wobec 1-3% w Anglii i Francji) oraz sposób, w jaki stany wywierały nacisk na króla. W Polsce proces ten przebiegał pokojowo. Król nadawał szlachcie przywileje w zamian za konkretne benefity (np. uznanie praw córki do tronu). Stoi to w dużym kontraście do sytuacji, która miała miejsce w Anglii, gdzie możni narzucili królowi swoje postulaty. Poza tym tron polski pozostawał formalnie elekcyjny, podczas gdy w Europie Zachodniej monarchia była dziedziczna.
U schyłku średniowiecza ustrój monarchii stanowej w Polsce zaczął nabierać własnego, specyficznego charaktery, który w przyszłości przekształci się w demokrację szlachecką.