Niemcy zaatakowały ZSRS siłą 3 milionów żołnierzy, 3600 czołgów i 2700 samolotów. ZSRS posiadał zbliżoną liczbę żołnierzy, więcej czołgów i samolotów. Jednakże część uzbrojenia sowietów była stara. III Rzesza zaatakowała Sowietów z trzech kierunków: północnego, środkowego i południowego. Przeszli przez kraje nadbałtyckie i uderzyli na Leningrad. Zaatakowali także Białoruś, a potem poszli na Moskwę. Przedarli się również przez Kaukaz na terytorium Ukrainy. Niemcy błyskawicznie przedostawali się w głąb ZSRS, zajmując Mińsk, Smoleńsk i Kijów. W listopadzie 1941 r. Niemcy dotarli do Moskwy, którą oblegali.
Przyczyną klęsk ZSRS w początkowej fazie walk był brak przygotowania ZSRS do prowadzenia wojny z Niemcami. Stalin dał się zaskoczyć III Rzeszy, nie spodziewał się ataku. Ponadto nie bez znaczenia było dobre przygotowanie III Rzeszy do prowadzenia wojny z Sowietami i skrupulatnie opracowany plan ataku.
Przed atakiem Niemiec na ZSRS Stalin był wielokrotnie o nim informowany. Nie wierzył jednak w te wiadomości.