Porównanie utworów: Testament mój Słowackiego oraz ***Niech nikt nad grobem mi nie płacze Wyspiańskiego.
Podobieństwa:
– w wierszach występują adresat zbiorowy: poeci zwracają się do współcześnie żyjących oraz do następnych pokoleń;
– występuje motyw osamotnienia poety;
– poeta to jednostka wybitna, która pozostawi po sobie ślad w postaci poezji;
– poezja ma moc zmieniania ludzi: u Słowackiego przerobi ludzi w aniołów; u Wyspiańskiego nauczy ludzi mowy poetyckiej.
Różnice:
– w Testamencie Słowackiego pojawia się wątek patriotyczny, poezja przekazuje nakazy dla narodu, wzywa do walki, podmiot liryczny poświęca życie dla ojczyzny;
– u Wyspiańskiego podmiot liryczny poświęca się sztuce.
Jedną z najważniejszych wartości, jakie przypisywano sztuce modernizmu, było uwolnienie się z obowiązków społecznych, sztuka stała się tworem autotelicznym. Artysta pod koniec XIX wieku uważany jest za jednostkę wybitną, która zdolna jest do głębokich przeżyć i wyrasta ponad przeciętność, ponad mieszczański tłum zajmujący się doczesnością.