IV i V wiek naszej ery to okres schyłku i upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Główną przyczyną upadku państwa okazały się Wędrówki Ludów, czyli migracje barbarzyńców z Azji i Wschodniej Europy. Najazdy barbarzyńców pogłębiły kryzys gospodarczy i ekonomiczny Imperium.
Na terenach Rzymu barbarzyńcy zaczęli zakładać swoje odrębne państwa i królestwa, aż w końcu w 476 r. n. e. germański wódz, Odoaker, formalnie zlikwidował Cesarstwo Zachodnie. Zlikwidowanie państwowości rzymskiej w Italii uznaje się za koniec istnienia Rzymu, założonego w 753 r. p.n.e.
Usunięcie monolitycznego organizmu politycznego zapewniło w Zachodniej Europie różnorodność państwową i pluralizm, jednak doprowadziło do wielu wojen i starć wewnętrznych. Wraz z postępującym upadkiem Rzymu zatraceniu uległo wiele odkryć i osiągnięć świata antycznego, a Zachodnia Europa cofnęła się cywilizacyjnie.
476 r. n. e. to symboliczna data końca starożytności. Z mapy zniknęło wtedy Cesarstwo Rzymskie, zakończył się też okres Imperium Rzymskiego – najważniejszego państwa starożytności. Pluralizm polityczny i społeczny w Zachodniej Europie oraz regres cywilizacyjny po upadku Cesarstwa Zachodniego zapoczątkowały epokę, którą znamy jako średniowiecze.