Barbaricum – tereny zamieszkane przez barbarzyńców, znajdujące się poza granicami Imperium Rzymskiego.
Germanie – ludność zamieszkująca północną i centralną Europę, posługująca się językami Germańskimi. Rzymianie toczyli wojny z Germanami od czasów Oktawiana Augusta. Z czasem Germanie przeniknęli do Imperium i zasymilowali się z jego mieszkańcami.
Dominat – forma rządów zapoczątkowana przez Aureliana, wprowadzona przez Dioklecjana, druga chronologicznie forma cesarstwa rzymskiego. Zerwano w niej z pozorami ustroju republikańskiego, a cesarza utożsamiono z bogiem, wprowadzono też wschodni, pełen przepychu rytuał dworski.
Kolonowie – w Cesarstwie Rzymskim chłop pracujący w latyfundium. Z czasem kolonowie stali się zniewolonymi niewolnikami, którzy byli przypisani do ziemi, którą obrabiali.
Edykt mediolański – edykt wydany przez Konstantyna Wielkiego w 313 r., umożliwiał chrześcijanom swobodne wyznawanie i praktykowanie swojej wiary w granicach Imperium.
Poganin – innowierca, wyznawca innej religii niż powszechnie przejęta. Termin ten jest względny i zależny od przyjmowanej w danym momencie i miejscu religii. Z łaciny paganus oznacza „wieśniak”, ponieważ to mieszkańcy wsi z największym oporem przyjmowali chrześcijaństwo.
Herezja – pogląd niezgodny z naukami Kościoła, elementy doktryny lub myśli, które Kościół odrzucił jako niezgodne z jego naukami.
Podane pojęcia odnoszą się do zjawisk związanych z późną historią imperium rzymskiego (od III w. n. e.), m.in. rozwoju chrześcijaństwa, migracji barbarzyńców oraz kryzysu gospodarczego.