W momencie rozpoczęcia przez Rzymian ekspansji państwowość na terenie Italii była rozproszona i niejednolita, a poszczególne ludy rywalizowały ze sobą, co ułatwiło Rzymianom prowadzenie wojen. Na podbitych terenach potrafili zorganizować administrację, prowadzili też proces romanizacji podbitych ludów, jednocześnie tworząc specyficzne relacje z podbitymi ludami, stawiając je w pozycji słabszych sojuszników Rzymu.
Dzięki zabiegom dyplomatycznym Rzymianie sprawiali, że ich wrogowie nie jednoczyli się przeciwko nim, dbali też o polityczną izolację podbitych społeczności. Rzymianie zobowiązywali poddane im ludy do pomocy militarnej i danin pieniężnych w zamian za udział w łupach, co tworzyło podstawy zbieżności interesów między Rzymem a sojusznikami. Rzymianie prowadzili ekspansję w Italii pod hasłem zjednoczenia krainy, co miało swój wymiar retoryczny lub wręcz propagandowy.
Ludom Italii nadawano obywatelstwo rzymskie, mieszkańcy podbitych krain mieli też możliwość osiedlenia się w Rzymie, a z miasta na podbite tereny wyruszali koloniści, którym nadawano ziemię. Chodź ludy Italii ujednolicono w prawach dopiero po wojnie ze sprzymierzeńcami (91 – 88 r. p.n.e.), to już po pierwszych podbojach położono podwaliny pod zrównanie ze sobą mieszkańców Półwyspu, co stopniowo przekształciło partykularną tożsamość plemienną w tożsamość rzymską.
Rzymski podbój Italii trwał de facto od momentu wprowadzenia republiki, nabrał jednak tempa dopiero w IV wieku p.n.e. Ekspansja na Półwyspie Apenińskim położyła fundamenty pod dalszy rozrost państwa rzymskiego, doprowadziła także do wojen punickich.