Charakterystyka rzymskiej armii doby republiki:
· obywatelski charakter – służba obowiązkowa pomiędzy 17 a 46 rokiem życia,
· system centurialny związany ze stanem majątkowym żołnierzy,
· podstawę armii stanowiła ciężkozbrojna piechota,
· podstawowa jednostka organizacyjna – legion, w skład legionu wchodziło 30 manipuł, później 10 kohort,
· pierwszą linię stanowili młodzi wiekiem żołnierze, drugą – doświadczeni, trzecią weterani walk,
· surowa dyscyplina, ale i rozbudowany system nagród,
· żołnierz walczył w interesie ojczyzny (Rzymianie podtrzymywali mit wojen w obronie państwa – „albo oni, albo my”) i swoim własnym – mógł poprawić swój status majątkowy dzięki łupom wojennym,
· liczne wojny powodowały, że armia stawała się bardziej doświadczona, co zwiększało jej siłę bojową,
· armia rzymska miała elastyczną liczebność – w zależności od potrzeb powoływano mniej lub więcej obywateli pod broń,
· armia rzymska była zdyscyplinowana i doświadczona, posiadała dobrą taktykę i solidne uzbrojenie – waleczni, doświadczeni i dobrze wyposażeni żołnierze umożliwiały państwu poszerzanie granic w drodze kolejnych podbojów.
Rzymska ekspansja w basenie Morza Śródziemnego wydaje się naturalnym przedłużeniem polityki, którą państwo prowadziło na Półwyspie Apenińskim. Próby poszerzenia terytorium Rzymu doprowadzały do starć z kolejnymi regionalnymi siłami, np. Kartaginą czy Macedonią. Rzymianie zmagali się jednak także z zagrożeniami zewnętrznymi, takimi jak państwo Seleukidów czy, w okresie początkowym II wojny punickiej, Kartagina.
Trudno jednoznacznie ocenić, na ile rozrost terytorialny Rzymu był podyktowany chęcią zdobycia kolejnych bogactw, a na ile stanowił wypadkową ogólnej tendencji panującej w basenie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie. Gospodarki i potęga starożytnych państw opierały się na podbojach, nabywaniu terytorium, które gwarantowało dostęp do surowców, pozyskiwaniu niewolników i grabieniu sąsiadów.
Imperialistyczne tendencje Rzymu nie wyróżniały go wśród państw starożytnych, z pewnością unikatowa była jednak silna, zawodowa, obywatelska armia oraz system biurokratyczny, które pozwoliły przez wiele lat utrzymać ogromne Imperium w ramach jednego organizmu państwowego.
Podboje poza Italią doprowadziły do bezprecedensowego wzrostu potęgi państwa rzymskiego. Imperium znaczenie powiększyło swój obszar, a łupy wojenne i niewolnicy doprowadziły do wzrostu gospodarczego państwa. Wieloletnie wojny, mimo że zwycięskie, doprowadziły jednak do kryzysu państwa. Armia rzymska miała obywatelski charakter i była armią stałą, o jednolitym systemie dowodzenia i organizacji. Podstawę militarnej potęgi Rzymu stanowiła właśnie stała, pochodząca z poboru, zdyscyplinowana armia. Triumfy i podziały łupów pomiędzy żołnierzy umożliwiły dowódcom utrzymanie lojalności i posłuszeństwa żołnierzy.