Z jednej strony protestantyzm podkreślał konieczność zrozumienia odpowiedzialności za własną wiarę i zachęcał tym samym tym samym do swobodnego rozwoju intelektualnego, co mogło być bliskie ideom renesansowym, jednak jednocześnie akcentował słabość ludzi i ich podatność na grzech. Humanizm wywyższał człowieka, chciał widzieć w nim istotę pełną godności, dumną i ufną w swoją moc. W związku z tym protestancka zachęta do pokory i wstrzemięźliwości nie mogła być im bliska. Przez to wielu humanistów odwracało się od ruchu reformacyjnego.
Głównymi i podstawowymi założeniami ruchu reformatorskiego były:
· zrzeczenie się posiadania majątku przez Kościół,
· zniesienie celibatu,
· odrzucenie kultu Maryi i świętych
· przeświadczenie o konieczności brania odpowiedzialności za indywidualną drogę wiary
· nauka o bezskuteczności odpustów,
· przyjęcie Pisma Świętego jako jedynego prawdziwego źródła wiary,
· odejście od nauki o nieomylności papieża.
Humanizm renesansowy zaprzeczał średniowiecznej nauce o tym, że człowiek jest sensem i celem istnienia wszechświata. Humanizm renesansowy skupił się na istocie człowieka. Swoje inspiracje czerpał ze starożytności z kultury antycznej Gracji oraz Rzymu.