Według Romana Dmowskiego nauczyciel w rosyjskiej szkole miał nie tylko nauczać, ale także odgrywać rolę strażnika i donosiciela wobec uczniów. Musiał on stale obserwować zachowanie uczniów, a nawet badać ich wyraz twarzy podczas lekcji. Poza tym musiał uważać na język używany przez uczniów i unikać nauki w języku polskim, który był zdelegalizowany. Zadaniem nauczyciela było także donoszenie władzom szkolnym o wszelkich naruszeniach przepisów i surowe karanie uczniów za ich przewinienia.
W Rosji carskiej szkoły były pod stałą kontrolą władz i nauczyciele byli zobowiązani do wykonywania różnych obowiązków poza nauczaniem. Według Dmowskiego, nauczyciel był odpowiedzialny za utrzymanie dyscypliny w szkole i musiał stale monitorować zachowanie uczniów, aby zapobiec wszelkim naruszeniom przepisów. Ponadto nauczyciele byli zobowiązani do donoszenia władzom szkolnym o wszelkich wykroczeniach uczniów i surowego karania ich za przewinienia. Wszystko to wynikało z polityki rusyfikacyjnej, która zakładała likwidację polskiego języka i kultury na terenie zaboru rosyjskiego.