Wynikało to z powstania w 1589 r. prawosławnego patriarchatu w Moskwie, który zaczął rościć sobie prawa do zwierzchnictwa nad wiernymi w Polsce i Litwie, co mogło mieć niebezpieczne konsekwencje polityczne. Zagrożenie to było dostrzegane także przez prawosławną hierarchię kościelną.
Unia brzeska nie doprowadziła do odejścia przez wiernych od tradycyjnych prawosławnych dogmatów, nie odmieniając trwale wyglądu wpływów religijnych na wschodzie Rzeczypospolitej.