W wyniku wielkich odkryć geograficznych i rozwoju handlu w Europie Zachodniej w XVI w. doszło do wyklarowania się dwóch odrębnych systemów ekonomicznych w Europie – systemu czynszowego opartego na rozwoju gospodarki towarowo-pieniężnej w Europie Zachodniej i gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej w Europie Wschodniej.
Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana stanowiła zacofany model gospodarczy, który jednak mógł przynosić znaczące korzyści materialne szlachcie.