W następstwie konstytucji Nihil Novi z 1505 r. bez zgody polskiego sejmu niemożliwym stało się podejmowanie decyzji politycznych przez władcę. Rola sejmu była umacniana na przestrzeni wieku, w tym w czasie zawarcie polsko-litewskiej unii lubelskiej w 1569 r. szlachta wykorzystując swoje wpływy doprowadziła do stworzenia z sejmu głównego organu decyzyjnego w państwie, utrwalony został także jego podział na trzy stany sejmujące – króla, senat i izbę poselską.
Silna demokracja szlachecka pozwoliła na wykształcenie się monarchii elekcyjnej.