Sarmatyzm to przekonanie, według którego polska szlachta miałaby wywodzić się od starożytnego rodu Sarmatów. Był to także sposób na życie: szlachcic-Sarmata był pewny o wspaniałości Rzeczpospolitej, jej ustrój uważał za perfekcyjny. Charakteryzował się płytką religijnością, niechęcią do różnowierców, błędnym przekonaniem o swojej wyższości nad innymi.
Polska szlachta sądziła, że ustrój Rzeczpospolitej jest idealny i nie należy w nim nic zmieniać. W rzeczywistości było dokładnie na odwrót: gospodarka była w żałosnym stanie, armia – słaba, niewyszkolona, zacofana, architektura – opłakana. Mieszkańcy Europy rzadko witali do państwa polsko-litewskiego, ponieważ nie oferowała im nic godnego uwagi.