Za czasów Jana Olbrachta oraz Aleksandra Jagiellończyka doszło do zmiany pozycji średniej szlachty. Do tej pory największy wpływ na życie polityczne Rzeczpospolitej miała Rada Królewska, czyli późniejszy Senat. Ten stan sejmujący składał się z przedstawicieli magnaterii, nie chciał udzielać praw politycznych niższej szlachcie. Dopiero zmiany w Konstytucji Nihil Novi zagwarantowały szlachcie średniej prawo decydowania o losach państwa.
Dzięki przywilejom i faktycznym ograniczeniu władzy królewskiej w Rzeczpospolitej mógł faktycznie rozwinąć się system demokracji szlacheckiej. Względny dobrobyt oraz ogromny rozrost terytorialny państwa sprawił, że szlachta zaczynała osiadać na gospodarstwach i tracić zamiłowanie do wojaczki.