Zarówno emigracja po 1945 r., jak i Wielka Emigracja były rezultatem klęski politycznej Polski. Emigranci zarówno po 1945 r., jak i w 1831 r., mieli wspólne ideały niepodległościowe. Oba okresy były związane z pragnieniem odbudowy niepodległego państwa polskiego. W obu przypadkach emigracja była reakcją na represje polityczne.
Emigracja po 1945 r. miała zdecydowanie bardziej masowy charakter, związany z zakończeniem II wojny światowej i nawiązaniem dominacji komunistycznego reżimu. Wielka Emigracja była bardziej elitarna i związana z bezpośrednimi uczestnikami Powstania Listopadowego. Wielka Emigracja wynikała bezpośrednio z upadku Powstania Listopadowego. Emigracja po 1945 r. była reakcją na zmiany geopolityczne po II wojnie światowej, w tym na uzależnienie Polski od Związku Radzieckiego.
Obie emigracje polskie, choć związane z różnymi okresami i przyczynami, miały wspólne dążenie do niepodległości i pozostawiły trwały ślad w kulturze i literaturze polskiej. Jednak różnice w skali, charakterze ideologicznym i kontekście politycznym sprawiły, że obie miały swoje unikatowe cechy.