Początek konfliktu:
Wojnę rozpoczął Mikołaj I, pod pretekstem chęci opieki nad prawosławnymi świętymi miejscami w Palestynie oraz wyznawcami tej religii zamieszkującymi Imperium Osmańskie. W 1853 r. wysłał do Turcji ultimatum, w którym sformułował swe żądania, a które nie zostały zaakceptowane przez sułtana. W odpowiedzi wojska rosyjskie wkroczyły do Mołdawii i na Wołoszczyznę, co spowodowało wypowiedzenie wojny przez Turcję.
Wydarzenia:
listopad 1853 r. – zwycięstwo Rosji w bitwie pod Synopą
sukcesy armii rosyjskiej na lądzie
przystąpienie do wojny Francji, Wielkiej Brytanii oraz Królestwa Sardynii po stronie Turcji (1854 r.)
koncentracja działań na półwyspie Krymskim – przybycie dobrze wyposażonych brytyjsko-francuskich oddziałów, zajęcie półwyspu, oblężenie Sewastopola
samobójstwo Mikołaja I, przejęcie władzy przez Aleksandra II
zdobycie Sewastopola, olbrzymie straty po obu stronach, chęć jak najszybszego zakończenia konfliktu
zwołanie kongresu pokojowego do Paryża (styczeń-marzec 1856 r.):
- zrzeczenie się zdobyczy terytorialnych przez Rosję na rzecz Turcji
- rozwiązanie rosyjskiej floty czarnomorskiej
- demilitaryzacja basenu Morza Czarnego
- wolność żeglugi na Dunaju
- szeroka autonomia dla Serbii, Mołdawii i Wołoszczyzny
- nienaruszalność terytorium Turcji
- zrównanie praw muzułmanów i chrześcijan na terenie Turcji
Skutki dla Europy:
utrzymanie równowagi sił
koniec istnienia Świętego Przymierza
Skutki dla Rosji:
obalenie mitu Rosji jako przodującego europejskiego mocarstwa,
zrozumienie konieczności przeprowadzenia reform w państwie – odwilż posewastopolska,
złagodzenie cenzury,
reforma włościańska,
zniesienie poddaństwa chłopów i rozpoczęto proces uwłaszczenia,
reformy administracyjne,
reforma sądownictwa,
powołanie do życia dum, czyli rad miejskich,
reforma szkolnictwa,
reformy wojskowe.
Reformy podjęte z inicjatywy Aleksandra II spowodowały zmniejszenie się przepaści między Rosją a pozostałymi mocarstwami europejskimi. Niestety car zginął tragicznie z rąk zamachowca, należącego do organizacji Narodna Wola. W wyniku tego wydarzenia, następca cara — jego syn, Aleksander III — wycofał się z programu reform i przywrócił do działalności tajną policję. Do Rosji powrócił czas terroru i aresztowań.