Rozwój sztuki barokowej w krajach katolickich i protestanckich różnił się ze względu na aspekty religijne, społeczne i kulturowe cechujące te dwa odłamy chrześcijaństwa. W krajach katolickich sztuka barokowa rozwinęła się jako potężne narzędzie w służbie kontrreformacji, mające na celu wzmocnienie wiary katolickiej i odzyskanie wpływów kosztem reformacji protestanckiej. Sztuka w krajach katolickich była bardzo ekspresyjna, emocjonalna i teatralna. Jej celem było wzmacnianie uczuć religijnych i oddziaływanie na zmysły wiernych. Wykorzystywano jaskrawe kolory, dramatyczne kompozycje i dynamiczne formy. Przykładami mogą być dzieła takich artystów jak Caravaggio we Włoszech, Peter Paul Rubens w Belgii czy Diego Velázquez w Hiszpanii.
W krajach protestanckich rozwój sztuki barokowej był ograniczony. Wielu artystów w tych było związanych ze zborami protestanckimi, które wykazywały bardziej umiarkowane podejście do sztuki sakralnej, która była mniej ekspresyjna i skupiała się bardziej na przedstawianiu prostych scen biblijnych lub portretów. Kolory były bardziej stonowane, a kompozycje prostsze i harmonijne. Przykładami artystów barokowych z krajów protestanckich są Rembrandt van Rijn w Holandii czy Hans Holbein Młodszy w Niemczech.
Różnice w rozwoju sztuki barokowej wynikały z różnic w wierzeniach religijnych i związanych z nimi przekonań. Kościół katolicki, dążący do wzmacniania swojej pozycji w ramach kontrreformacji, intensywnie wykorzystywał ją jako narzędzie propagandowe, co prowadziło do rozmachu i ekspresyjności. Z drugiej strony, kościoły protestanckie miały bardziej ascetyczny charakter i kładły większy nacisk na prostotę i surowość, by zachęcić wiernych do skupienia się na Słowie Bożym, a nie sztuce pełnej przepychu.
Na skutek kontrreformacji i rosnącego znaczenia Kościoła katolickiego, sztuka barokowa często służyła także jako narzędzie kontroli społecznej i politycznej. Wielu artystów barokowych, zwłaszcza ci działający w krajach katolickich, otrzymywało zamówienia od Kościoła i elit władzy, które miały na celu promowanie katolickich wartości i wzmacnianie ich pozycji. Dzieła tej epoki były często tworzone w celu gloryfikacji władzy, szczególnie monarszej i kościelnej.