Porównaj ze sobą utwory romantyków oraz „Noc listopadową” Wyspiańskiego i sformułuj wniosku dotyczące przedstawienia i oceny powstania listopadowe w polskiej literaturze.
Utwory romantyków poruszające temat powstania listopadowegop.o np. „Reduta Ordona” Adama Mickiewicza czy „Sowiński w okopach Woli” Juliusza Słowackiego. Oba te utwory pokazują powstanie z punktu widzenia bohaterskiego. W przypadku utworu Mickiewicza, zdecydowanie się na walkę było postawą pełną odwagi, w imię wyższych celów. Nie można jednak było wygrać z carem utożsamianym z szatanem. Poeta wierzył jednak, że cara dopadnie zasłużona kara. Samo powstanie (mimo że w nim nie uczestniczył) oceniane było przez niego przez pryzmat wojny sprawiedliwej, uważał, że Bóg stoi po stronie Polaków. Pociesza też Polaków, mówiąc im, że byli w stanie sprzeciwić się cierpieniu i uciskowi, czego nie były w stanie zrobić inne kraje.
Słowacki za to porusza temat przywódcy, przedstawiając go w gloryfikujący sposób. Jego śmierć jest zbawcza dla narodu, ponieważ oddaje swoje życie, gładząc grzechy tchórzy i zdrajców.
W przypadku „Nocy listopadowej” ukazane są różne postawy społeczne, utwór ten został napisany później, więc ma inny wydźwięk. W utworze widzimy masę cierpienia, przegranej, autor nie stara się pocieszać ludzi, jednak dosadnie pokazuje, dlaczego powstanie okazało się klęską.
Wnioski:
Romantycy starali się usprawiedliwiać wybuch powstania listopadowego.
Wyspiański rozliczył społeczeństwo z klęski powstania.
Mijający czas pozwolił ludziom pogodzić się z porażką i dostrzec popełnione w walce błędy.
Wyspiański napisał utwór „Noc listopadowa” na długi czas po zakończeniu walk. Do powstania listopadowego doszło w 1830 r., a utwór wydany został w 1904 r.. Wyspiański miał więc czas na analizę, jakiej dokonał na podstawie tekstów opisujących wydarzenie, pochodzących bezpośrednio z tego okresu. Dla romantyków powstanie listopadowe było tematem tabu, sam Mickiewicz przez długi czas oskarżany był o to, że nie wziął udziału w walkach.