Zamość został zaprojektowany i zbudowany jako „miasto idealne” przez włoskiego architekta Bernardo Morando na zlecenie hetmana Jana Zamoyskiego. Układ zabudowań opierał się na planie kwadratu, z centralnym rynkiem i siecią prostych, równoległych ulic przecinających się pod kątem prostym. Ta regularna siatka ulic świadczy o starannym planowaniu i dbałości o układ przestrzenny miasta. Hetman Zamoyski pragnął stworzyć miasto, które byłoby zarówno ośrodkiem administracyjnym, jak i centrum handlowym, a także bastionem kultury i nauki. Był to także ośrodek o funkcji obronnej, na co wskazują znajdujące się tam liczne fortyfikacje, które miały chronić miasto przed atakami wroga. Miasto otoczono murami obronnymi, na rogach których umieszczono bastiony umożliwiające skuteczny ostrzał artyleryjski. Forteca otaczająca Zamość jest doskonałym przedstawicielem renesansowej myśli inżynieryjnej.
Miasto zostało zaprojektowane tak, aby łączyć funkcje obronne z estetyką i wygodą życia mieszkańców. W centrum znajduje się rynek, który był miejscem handlu i spotkań społecznych. Wokół niego mieszczą się budynki użyteczności publicznej, takie jak ratusz, kościół, koszary i kamienice, które tworzą harmonijną i spójną przestrzeń. W planie Zamościa przewidziano również liczne zieleńce, parki i place, które służyły jako miejsca rekreacji i odpoczynku. Były one zaprojektowane tak, aby urozmaicić przestrzeń miasta i zapewnić dostęp do zieleni w jego centrum, co było zgodne z typową dla tego okresu koncepcją miasta-ogrodu.
Projektowanie i budowa Zamościa trwały przez wiele lat i zaangażowano licznych architektów, inżynierów i rzemieślników. Efektem tego jest unikalne połączenie elementów obronnych, urbanistycznych i estetycznych, które czynią Zamość jednym z najważniejszych przykładów miast założonych według planu w Europie.