Wolna elekcja była jednym z najważniejszych instytucji ustrojowych Rzeczypospolitej Obojga Narodów, polegała na wyborze nowego monarchy poprzez powszechne głosowanie całej szlachty, lub jej przedstawicieli, zgromadzonej na sejmie elekcyjnym. Ta zasada dawała szlachcie znaczny wpływ na politykę państwa – wybór władcy mógł oznaczać zmianę interesów politycznych Rzeczypospolitej, a w przypadku królów słabych lub niekompetentnych, nawet całkowite osłabienie państwa.
Jednym z największych niebezpieczeństw związanych z wolną elekcją był brak stabilizacji władzy. Królestwo nie miało stałej dynastii, co prowadziło do konfliktów o tron, rywalizacji politycznej i walki o wpływy. Dodatkowo, wybór króla uzależniony był od wpływów obcych państw, takich jak Rosja, Austria czy Prusy, co prowadziło do ingerencji w sytuację wewnętrzną Rzeczypospolitej. Szlachta mogła też wykorzystać tę okazję do negocjacji z monarchą w sprawie przywilejów i innych ważnych dla niej postulatów.
Z drugiej strony, wolna elekcja dawała możliwość wyboru najlepszego kandydata, który miałby największe szanse na przeprowadzenie potrzebnych reform. Była ona również podstawowym elementem demokracji szlacheckiej, która była charakterystyczna dla ustroju Rzeczypospolitej. Jednakże, wraz z upływem czasu, ulegała ona erozji, stając się coraz bardziej podatną na manipulacje, korupcję i zagraniczne wpływy.
Ostatnia wolna elekcja w Rzeczypospolitej miała miejsce w 1791 roku, w jej wyniku Stanisław August Poniatowski został ostatnim elekcyjnym królem Polski. Ta forma obierania władcy upadła wraz z rozbiorami Polski w końcu XVIII wieku.