Opowiadania Żeromskiego polemizuje z modelem romantycznego patrioty, ponieważ bohater nie jest wybitną jednostką, która zbawia cały naród. Jest jednym z powstańców, który wykonuje rzetelnie pracę, nawet jeśli wie, że powstanie chyli się ku upadkowi. Punktem wspólnym jest to, że postawa Winrycha może stać się źródłem podtrzymywania na duchu narodu – jest to zbieżne z celami romantyków.
Przykładami dzieł patriotycznych są np. Reduta Ordona czy Dziady Mickiewicza. W romantyzmie patriotyzm wyrażał się w nawoływaniu do walki, podtrzymywania narodu na duchu. Ważna była idea mesjanizmu, która polegała na wierze w to, że Polska jest narodem wybranym, przedmurzem chrześcijaństwa i jej rolą jest zbawienie całej Europy. Bohaterowie romantyczni byli uwzniośleni, dokonywali heroicznych, czynów, wadzili się z Bogiem w imię narodu (Konrad w III części Dziadów), stawali się męczennikami.