W pierwszych latach rządów Stanisława Augusta Poniatowskiego przeprowadzenie reform było niemożliwe ze względu na system polityczny oparty na demokracji szlacheckiej, charakteryzującej się silnymi tradycjami i konserwatywnym podejściem do zmian. Wprowadzenie jakichkolwiek reform napotykało opór ze strony magnaterii i szlachty, która obawiała się utraty swoich przywilejów i uprzywilejowanej pozycji. Nagminnie wykorzystywano liberum veto, by blokować wszelkie próby prowadzenia zmian przez króla i sympatyzujących z nim szlachciców. By próby reform zakończyły się, choć częściowym sukcesem, należało znieść lub mocno ograniczyć funkcjonowanie zasady liberum veto.
Rzeczpospolita była podzielona wewnętrznie i osłabiona przez wpływ obcych mocarstw, zwłaszcza Rosji, Prus i Austrii. Te państwa miały znaczący wpływ na wybór króla oraz na kształtowanie jej polityki zagranicznej. Wielu szlachciców było uzależnionych od poparcia i protekcji tych mocarstw lub sympatyzujących z nimi magnatów, co utrudniało podejmowanie niezależnych decyzji. Co więcej, trudności finansowe, słabość administracji oraz rokosze wpływały na niestabilność państwa, które tkwiło w permanentnym chaosie. W rezultacie, choć Stanisław August Poniatowski miał postawione ambitne cele modernizacji i reformy państwa, napotkał wiele przeszkód, które uniemożliwiły realizację jego wizji.
Za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego powstała Komisja Edukacji Narodowej. Była to pierwsza na świecie narodowa instytucja edukacyjna, mająca na celu reformę systemu oświaty w Polsce. Komisja została powołana w 1773 roku i działała aż do rozbiorów Polski. Jej zadaniem było poprawienie jakości edukacji oraz promowanie idei oświeceniowych i nowoczesnych metod nauczania. Dzięki jej staraniom powstały szkoły, biblioteki i wydawnictwa.