Do bezpośrednie przyczyn pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej, który miał miejsce w 1772 roku, nalezą słabość polityczna i wewnętrzne konflikty, w wyniku których była ona osłabiona i pogrążona w chronicznym chaosie. Destabilizacja sejmów oraz upadek autorytetu władz centralnych, brak silnej i skutecznej władzy umożliwiły sąsiednim mocarstwom wykorzystanie tej sytuacji dla własnych celów. Rosja, Prusy i Austria, wykorzystując tę sytuację, wpływały na decyzje polityczne i wybór przyjaznych im władców, podważając tym samym niezależność kraju. Ostatecznie, te trzy mocarstwa zawiązały sojusz w celu osiągnięcia swoich własnych interesów w regionie, czego konsekwencją było dokonanie trzech rozbiorów pod koniec XVIII wieku.
Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej nie była stabilna i wydajna, paraliżowała ją obstrukcja władzy sejmowej, rozkład armii i gospodarki. Brak efektywnej dyplomacji i silnych sojuszy spowodował, że mocarstwa sąsiednie mogły działać bez większych konsekwencji. Rzeczpospolita borykała się z kryzysem gospodarczym, słabą administracją finansową i ogromnym zadłużeniem, a brak stabilności i zdolności do spłaty długów sprawił, że państwo stało się łatwym celem, co wykorzystała Rosja. Odegrała ona kluczową rolę w pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej – to Katarzyna II zainicjowała te wydarzenia.
Umowy rozbiorowe były negocjowane i podpisane między mocarstwami, Rzeczpospolitą nie uczestniczyła w tych pertraktacjach. To spowodowało silne oburzenie i frustrację wśród polskiej szlachty, która uważała rozbiory za naruszenie integralności i suwerenności kraju.