Okres panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764-1795) to czas silnego wpływu oświecenia na życie kulturalne kraju. Stanisław August był entuzjastą reform i idei oświeceniowych, jego dwór był centrum życia intelektualnego i kulturowego Rzeczypospolitej, gdzie spotykali się wybitni pisarze, filozofowie i artyści. Polski król wspierał rozwój edukacji i nauki, otwierał polskie uczelnie na nowe idee i inspiracje z Europy Zachodniej, co doprowadziło do rozkwitu kulturalnego, zwiększenia dostępu do wiedzy i rozwoju polskiej literatury i sztuki.
Jednak rozbiory spowodowały upadek Rzeczypospolitej, utratę niepodległości i podział ziem między Rosję, Prusy i Austrię. To narzuciło ograniczenia i represje na kulturę polską, która podlegała cenzurze, rusyfikacji i germanizacji, mającymi wpływ na ograniczenie polskiego języka, tradycji i obyczajów. Wiele instytucji kulturalnych i edukacyjnych zostało zamkniętych, a polscy twórcy byli zmuszeni do działania w warunkach represji i powszechnej cenzury, dlatego wielu z nich emigrowało.
Pomimo tych trudności politycznych, Stanisław August kontynuował swoje starania o rozwój kultury polskiej. Jego działania obejmowały m.in. powołanie Komisji Edukacji Narodowej, która miała za zadanie reformę edukacji w kraju. Komisja wspierała rozwój szkół, bibliotek i teatrów, co przyczyniło się do rozbudzenia życia kulturalnego. Stanisław August patronował wielu artystom i literatom, wspierając ich twórczość i zachęcając do działalności. Dzięki temu polska kultura przetrwała i odegrała istotną rolę w kształtowaniu narodowej tożsamości i dążeń do odzyskania niepodległości.
Mimo trudności politycznych, w Rzeczypospolitej pojawiły się również ważne osiągnięcia kulturalne. Jednym z nich było powstanie Słownika Języka Polskiego opracowanego przez Samuela Lindego. Praca nad nim rozpoczęła się w 1807 roku i trwała przez wiele lat. Jego wydanie przyczyniło się do standaryzacji i rozwoju polskiego języka.