Proces oligarchizacji życia politycznego w państwie polsko-litewskim w XVI i XVII wieku był stopniowym procesem, który prowadził do skoncentrowania władzy i wpływu w rękach nielicznej grupy wielkich właścicieli ziemskich i wpływowej arystokracji.
W początkowej fazie tego procesu wielcy posiadacze ziemscy zaczęli nabierać coraz większego znaczenia w życiu politycznym Rzeczypospolitej. Ich ogromne majątki ziemskie i finansowe umożliwiały im opłacanie klienteli, czyli ubogiej szlachty, która sprzedawała swoje głosy w zamian za pomoc finansową.
Wprowadzenie mechanizmu liberum veto było kluczowym momentem dla tych przemian. Wpływowi arystokraci wykorzystywali prawo do blokowania decyzji na Sejmie, co prowadziło do paraliżu politycznego. W ten sposób uprzywilejowane grupy społeczne realizowały własną politykę, która wielokrotnie godziła w dobro Rzeczypospolitej.
W miarę rozwoju oligarchizacji, szlachcie zaczęli się skupiać wokół wpływowych rodów szlacheckich. Rody takie jak Radziwiłłowie czy Zamoyscy, kontrolujące ogromne obszary ziemskie, wykorzystywały swoją pozycję do zdobywania kluczowych stanowisk i wpływania na politykę. Korupcja i nepotyzm stawały się coraz bardziej powszechne. Wpływowi arystokraci wykorzystywali swoje koneksje polityczne do uzyskiwania korzystnych kontraktów, stanowisk i urzędów państwowych, posiadłości ziemskich i przywilejów.
Rozłam polityczny w Rzeczypospolitej Obojga Narodów sprzyjał zjawisku oligarchizacji życia politycznego. Instytucje państwowe, takie jak sądownictwo, osłabły. Wpływowi arystokraci starali się ograniczyć czyjąkolwiek kontrolę nad swoimi działaniami, by unikać odpowiedzialności za bezprawne działania.
W rezultacie tego procesu władza i wpływy polityczne skoncentrowały się w rękach nielicznej grupy bogatych magnatów. Doprowadziło to do osłabienia demokratycznych instytucji, trudności w podejmowaniu skutecznych decyzji, wzrostu korupcji oraz pogłębienia nierówności społecznych i politycznych w państwie polsko-litewskim.
Oligarchizacja była procesem, w którym władza i wpływ w polityce koncentrują się w rękach nielicznej grupy bogatych i wpływowych jednostek. Obejmuje to kontrolę nad instytucjami państwowymi, partiami politycznymi, mediami i innymi sektorami, które mają wpływ na kształtowanie polityki publicznej.