Do przyczyn oraz czynników, które wpłynęły na wybuch powstania Chmielnickiego, należały:
Gospodarcza polityka Rzeczpospolitej Obojga Narodów, którą prowadziła na wschodnich terenach, w tym na Ukrainie. Ekspansja ta często wiązała się z narzucaniem polskiej administracji, opodatkowaniem i próbami unifikacji religijnej, co budziło niezadowolenie miejscowej ludności, będące w większości wyznania prawosławnego.
Polscy katoliccy magnaci często wykorzystywali swoją władzę i wpływy, aby ograniczać prawa i praktyki Ukraińców, co prowadziło do napięć i konfliktów o podłożu wyznaniowym.
Chłopi na Ukrainie często byli eksploatowani i uciskani przez zarówno polskich magnatów, jak i lokalną szlachtę. Podatki i obciążenia na nich nakładane były często cięższe niż w innych regionach Rzeczypospolitej, co prowadziło do niezadowolenia, rebelii wystąpień zbrojnych przeciw polskiej administracji
Finalnie powstanie Chmielnickiego wybuchło w 1648 roku jako rezultat narastającego niezadowolenia i frustracji Kozaków z dyskryminacyjnej polityki i eksploatacji ze strony Rzeczypospolitej. Odgrywali oni istotną rolę w konfliktach tego okresu — często byli wykorzystywani jako podstawowa siła zbrojna Rzeczpospolitej. W zamian oczekiwali większej autonomii oraz przyznania dla siebie przywilejów i praw obywatelskich, na co nie chcieli zgodzić się królowie. Bohdan Chmielnicki, przywódca powstania, zdołał zjednoczyć różne grupy społeczne i religijne w walce przeciwko polskiej dominacji. Powstanie to miało znaczący wpływ na historię Ukrainy i Rzeczypospolitej, przyczyniając się do długotrwałego konfliktu i zmian terytorialnych w regionie.
Wynikiem tych konfliktów było osłabienie Rzeczypospolitej, wzmocnienie świadomości narodowej na Ukrainie i długotrwałe napięcia między Polską a Ukrainą, które miały wpływ na dalsze wydarzenia historyczne w regionie.