Główną przyczyną powstania Rzeczpospolitej Krakowskiej był brak porozumienia między zaborcami. Austria i Prusy nie chciały zgodzić się na zachowanie Krakowa w granicach Rosji, tłumacząc, że byłaby to już druga stolica Polski w rękach cara. Oba kraje upatrywały też korzyści handlowych we władaniu Krakowem. Ostatecznie podjęto decyzję o utworzeniu wolnego miasta, będącego „pod opieką” Rosji, Austrii i Prus.
Rzeczpospolita Krakowska otrzymała konstytucję:
Władza ustawodawcza była w rękach Zgromadzenia Reprezentantów, składającej się z 40 deputowanych. Nadzór nad wszystkimi aspektami życia w mieście mieli rezydenci – przedstawiciele państw zaborczych.
Władza wykonawcza trafiła w ręce senatu, kierowanego przez prezesa.
Po upadku powstania listopadowego konstytucja Rzeczpospolitej została zmieniona – utworzono organ nadzorujący senat oraz Zgromadzenie Reprezentantów – Konferencję Rezydentów.
Swobody:
- język polski językiem urzędowym
- swobody gospodarcze
- rozwój nauki i kultury
- zniesienie ceł
Tylko Rzeczpospolita Krakowska mogła się cieszyć nadanymi swobodami. Pozostała część zaboru austriackiego borykali się na co dzień z trudami życia w państwie absolutnym, nie mając żadnych praw i przywilejów. Tereny te zostały nazwane Galicją i Lodomerią.