Globalne:
reforma Kościoła katolickiegolikwidacja zakonówrozwój społeczeństwa mieszczańskiego
Lokalne:
wojny na tle religijnym we Francji, Niderlandach, Niemczechklęska idei uniwersalizmu religijnego, umocnienie się władców w krajach protestanckichmigracjerozwój języków narodowych w krajach protestanckich.
Reformacja zasadniczo ukształtowała politykę europejską na najbliższe stulecia. Jedną z osi sporu w polityce europejskiej stał się podział kontynentu na kraje katolickie i protestanckie – spór ten nieco utracił na znaczeniu po zakończeniu największej z wojen religijnych na Zachodzie – wojny trzydziestoletniej w latach 1618–1648.