W tym zadaniu zwróć uwagę, kto wypowiada się w wierszu, do kogo, w jaki sposób, kiedy. Następnie opisz, co zauważasz. Przyjrzyj się szczególnie kreacji świata przedstawionego w wierszu.
Wiersz Deszcz jesienny charakteryzuje liryka bezpośrednia, a dokładnie liryka sytuacyjna (nastroju). Podmiot ujawnia się w utworze, na co wskazują często pojawiające się formy osobowe itp. „jestem samotny”. Jest obserwatorem przygnębiającego jesiennego pejzażu, w którym szczególną rolę odgrywa deszcz. Tworzy on ponury, melancholijny nastrój, jaki oddaje stan duszy bohatera. Wiersz można podzielić według trzech zwrotek, gdyż każda z nich przywołuje odmienną wizję. W pierwszej z nich autor przywołuje obraz spersonifikowanych mar sennych, które tworzą korowód żałobny. Panuje posępna, pełna rozpaczy i żalu atmosfera. Świat jawi się dla autora jako ciemność, pustelnia, czuje się osamotniony w swoim cierpieniu. W kolejnej strofie wymienia tragiczne wydarzenia, których doświadczył lub też był świadkiem itp.: pożar, w którym zginęły dzieci, pogrzeb, nieszczęśliwą miłość. Trzecia wizja ukazuje postać szatana. Nie budzi ona jednak lęku, stanowi przeciwieństwo typowego wizerunku pana zła. Cechuje go poczucie niemocy, bezsilności wobec rzeczywistości, jaka go otacza, melancholijny, ponury nastrój udzielił się również szatanowi.
W wierszu Leopolda Staffa tytułowy deszcz jesienny odgrywa znaczącą rolę. To właśnie on oddaje emocje, jakie wewnętrznie dręczą podmiot liryczny. Buduje on nastrój ponury, melancholijny, pogłębia tym samym uczucia bohatera. Utwór można podzielić na 3 części według strof, które się nie powtarzają. Pierwsza – na kształt marzenia sennego, przedstawia mary senne (duchy), które podążają w korowodzie żałobnym. Druga – odwołuje się do tragicznych wydarzeń, które miały miejsce w realnym życiu, podmiot wymienia itp. pożar, nieszczęśliwą miłość (jaka go spotkała), pogrzeb. Trzecia – ukazuje postać szatana, który dokonuje spustoszenia świata („I kwiaty kwitnące przysypał popiołem”). Mimo tego pogrążony jest w rozpaczy, bezsilności podziela odczucia podmiotu, co podkreśla jego postawa, jednostka będąca wcieleniem zła roni łzy nad tym, czego chwilę wcześniej uczynił („I smutków potwornych płomienne łzy płacze”).
Zadanie zagadnienie 9.
141Ćwiczenie ćwiczenie 5.
158