W tym zadaniu musisz przygotować wypowiedź ustną na temat: Jaką diagnozę polskiego społeczeństwa stawiają artyści? Odwołaj się do 3 tekstów kultury – w tym 2 utwory literackie.
Przykładowy transkrypt wypowiedzi:
Wstęp: Wielu artystów próbowało wykorzystać swoje utwory do sformułowania diagnozy polskiego społeczeństwa. Bardzo często diagnozy te były krytyczne, a ich celem było pobudzenie rodaków do dostrzeżenia błędów i poprawienia ich.
Przykłady:
Wesele Stanisława Wyspiańskiego. Cały dramat stanowi rozbudowaną próbę diagnozy polskiego społeczeństwa, uwzględniającą konflikty pomiędzy chłopami a inteligencją oraz historyczne i kulturowe piętna, stojące na drodze ku porozumieniu. Podsumowaniem tej diagnozy jest kończąca dramat scena chocholego tańca. Polskie społeczeństwo zostało przedstawione jako pogrążone w marazmie, zajęte wewnętrznymi sporami i niedążące do porozumienia, marnujące kolejne szanse na odzyskanie niepodległości. Wyspiański zauważa, że po ponad 100 latach niewoli pragnienie wolnej Polski staje się ciężkim, trudnym dziedzictwem, które obciąża dusze kolejnego pokolenia, tracącego nadzieję na realizację marzenia.
Dziady część III Adama Mickiewicza. Wieszcz dokonuje diagnozy polskiego społeczeństwa ustami Wysockiego. Porównuje ten naród do lawy. Jest ona z wierzchu zimna i twarda – słowa te odnoszą się do polskich elit, które Mickiewicz postrzega jako zepsute, egoistyczne, chciwe i próżne. Jednak jego wizja nie jest aż tak pesymistyczna, jak wizja Wyspiańskiego – nadzieja bowiem w reszcie narodu – wewnętrznego ognia, któregosto lat nie wyziębi. Romantyk uważa, że prawdziwa siła polskiej tożsamości ukryta jest wśród ludu i że aby osiągnąć cel – wolny kraj, należy odrzucić głosy elit i wykorzystać siłę drzemiącą w reszcie narodu.
Diagnozy społeczeństwa polskiego po traumie II wojny światowej dokonał Andrzej Wajda w swoim filmie Popiół i diament. Przedstawia on losy żołnierza polskiej armii podziemnej, który w dniu zakończenia wojny dostaje rozkaz likwidacji jednego z dygnitarzy nowego reżimu. Jednak tę oś fabularną Wajda wykorzystuje do ukazania straumatyzowanego, zmęczonego wojną społeczeństwa. Widoczne jest to na przykład w scenie przyjęcia z okazji końca wojny, podczas którego odśpiewana została pieśń Czerwone maki na Monte Cassino, podczas którego bohaterowie wspominają wojenne czasy – jeden z nich chce zapomnieć, ale bohater grany przez Cybulskiego zapala „świeczki” z kieliszków do wódki, aby przypomnieć mu zmarłych kolegów. Ukazano dwa podejścia do wojennej traumy – próbę zapomnienia i martyrologiczną nostalgię. Innym przykładem jest kończąca film scena poloneza, czytelny cytat z Pana Tadeusza, a także Wesela. To polskie społeczeństwo zapominające w tańcu o przeszłości II wojny i o tysiącach młodych ludzi, którzy umarli na ołtarzu świata chocholego tańca, utrzymującej się resztkami sił iluzji.
Podsumowanie – powtórzenie wstępu, wraz z krótkim odniesieniem się do każdego z przykładów. Itp.: z przywołanych tekstów kultury wyłania się pesymistyczna wizja polskiego społeczeństwa, złączonego, niezależnie od epoki, tragiczną historią i niekorzystną sytuacją polityczną. W każdej z tych wizji cień na obraz Polaków rzuca brak wolności – według Mickiewicza wynik egoizmu elit, zdaniem Wyspiańskiego ciężar powodujący marazm i poczucie niemocy, a w wizji Wajdy tragiczny żart historii, po raz kolejny pozbawiającej Polaków marzeń i zmuszającej następne pokolenia do walki bez puenty, a więc może – bez celu?
Przygotowując wypowiedź ustną, pamiętaj o zastosowaniu się do treści polecenia. Zawsze miej pod ręką konspekt, aby nie zapomnieć najważniejszych punktów, które chcesz poruszyć. Pamiętaj jednak, aby w miarę możliwości mówić własnymi słowami, a nie czytać z kartki.
Zadanie zagadnienie 9.
141Ćwiczenie ćwiczenie 5.
158