O jakim kierunku filozoficznym mówi Mickiewicz, pisząc o „Szkiełku i oku”? Jaki ma do tego stosunek narrator?
„Szkiełko i oko” starca to odwołanie do oświeceniowego racjonalizmy, który propagował kult ludzkiego rozumu. Uważano, że umysłem i badaniami można przezwyciężyć tradycję, zabobony i nawyki. Romantyk – narrator uważa, że aby lepiej poznać świat, trzeba zaufać „czuciu i wierze”. Intuicja i wiara ubogacają poznanie materialnego świata i dają nieograniczone możliwości nieempirycznych metod poznania świata.
Mickiewicz krytykuje oświeceniowy realizm. Była to filozofia, która propagowała potęgę umysłu i badań naukowych jako jedynego sposobu poznana świata. Negowano wiarę, przesądy, wierzenia i przeczucia. Romantyk – narrator uważa, że aby lepiej poznać świat, trzeba zaufać „czuciu i wierze”. Intuicja i wiara ubogacają poznanie materialnego świata i dają nieograniczone możliwości nieempirycznych metod poznania świata.
Oba stanowiska mogą być słuszne. Narrator z szacunkiem podchodzi do tego, co dla niego nieznane. Czasem warto posłuchać innych (tłumu i Karusi), a nie ślepo zaprzeczać wierze. Nie wszystko można dotknąć i zbadać. Nie zawsze „świat w proszku” jest jedyną możliwą do przyjęcia prawdą. Starzec o tyle może mieć rację, że nauka jest pożyteczna i konieczna do rozwoju społeczeństwa. Czasem „świat w proszku” może być prawdziwy i potrzebny.