| Thomas Hobbes | John Locke | |
| Podstawowe założenia | · Hobbes uważał, że ludzie są z natury samolubni i agresywni, co prowadzi do „wojny wszystkich przeciwko wszystkim”. Aby uniknąć tego, ludzie zawierają umowę społeczną, tworząc państwo i poddając się absolutnej władzy suwerena. | · Locke uważał, że ludzie są z natury racjonalni i pokojowi. W stanie natury obowiązują prawa natury, które każdy ma prawo egzekwować. Ludzie tworzą państwo poprzez umowę społeczną, aby lepiej chronić swoje prawa naturalne: życie, wolność i własność. |
| Rola państwa | · Państwo ma nieograniczoną władzę, aby zapewnić pokój i porządek. Suweren nie jest związany żadnymi prawami i nie może być obalony. | · Państwo jest służebne wobec obywateli i ma ograniczoną władzę. Jego głównym zadaniem jest ochrona praw naturalnych ludzi. Jeśli państwo nie spełnia swojej roli, obywatele mają prawo do buntu. |
| Wady i zalety w XVII w. | · Zaletą tej koncepcji była stabilność i porządek, co mogło przyciągać ludzi żyjących w czasach wojen religijnych i konfliktów.· Wadą było brak wolności politycznej i ryzyko tyranii. | · Zaletą tej koncepcji była ochrona praw obywateli i ograniczenie władzy państwa, co mogło przyciągać ludzi pragnących większej wolności.· Wadą mogło być ryzyko konfliktów i braku stabilności, jeśli obywatele często korzystali z prawa do buntu. |
| Wady i zalety współcześnie | · Współcześnie koncepcja Hobbesa jest często krytykowana za brak poszanowania dla praw człowieka. Jednak w sytuacjach kryzysowych, takich jak wojna czy pandemia, silne państwo może być postrzegane jako konieczne do zapewnienia porządku i bezpieczeństwa. | · Koncepcja Locke'a jest podstawą dla liberalnej demokracji i praw człowieka, które są szeroko akceptowane we współczesnym świecie. Jednak może być krytykowana za nadmierne podkreślanie indywidualizmu kosztem dobra wspólnego. |
Hobbes jest najbardziej znany z dzieła Leviatan, opublikowanego w 1651 roku, w którym opisał swoje pojęcie na temat społeczeństwa i rządu. Filozof zaproponował koncepcję kontraktu społecznego, zgodnie z którą ludzie dobrowolnie rezygnują z niektórych swoich praw i przekazują je suwerenowi w zamian za ochronę i bezpieczeństwo. W przeciwnym razie, twierdził Hobbes, społeczeństwo wróciłoby do stanu naturalnego, który opisał jako „wojnę wszystkich przeciwko wszystkim”.