Dynastia Jagiellonów, rządząca w Polsce od XIV do XVI wieku, odegrała kluczową rolę w kształtowaniu mozaiki wyznaniowej Rzeczypospolitej. W czasach, gdy Europa była napiętnowana konfliktami religijnymi, Jagiellonowie zastosowali politykę tolerancji wyznaniowej, która przyczyniła się do stworzenia unikalnej atmosfery pluralizmu religijnego. Jagiellonowie byli katolikami, ale zrozumieli, że ich wieloetniczne i wieloreligijne królestwo wymagało innego podejścia do spraw religijnych.
Chociaż za panowania Zygmunta Starego wprowadzono zakaz sprowadzania i czytania pism Lutra, cenzurowano książki i wydawano wyroki przeciw zwolennikom reformacji, to jednak walcząca o wpływy szlachta ciągle podkreślała, że wolność wyznania jest dla nich fundamentalna. Z tego powodu represjonowanie odstępców od katolicyzmu nie było możliwe na szeroką skalę.
Za panowania Zygmunta II Augusta, ostatniego z Jagiellonów, Rzeczpospolita stała się prawdziwym schronieniem dla różnorodności religijnej, gdyż król starał się łagodzić konflikty religijne i akceptował tolerancję wyznaniową. W 1573 roku, po jego śmierci, Sejm uchwalił akt konfederacji warszawskiej, który gwarantował wolność wyznania dla wszystkich obywateli Rzeczypospolitej.
Polityka Jagiellonów wobec religii była zdecydowanie pragmatyczna. Zrozumieli, że harmonia wewnętrzna i stabilność państwa zależą od szacunku dla różnorodności religijnej i etnicznej. Ta polityka przyczyniła się do stworzenia unikalnej mozaiki wyznaniowej w Rzeczypospolitej, która przetrwała przez wiele wieków.
Rzeczpospolita pod rządami Jagiellonów stała się miejscem, gdzie różne wyznania i kultury mogły współistnieć i prosperować. Ta tolerancja wyznaniowa była jednym z najważniejszych osiągnięć dynastii Jagiellonów i przyczyniła się do długotrwałego sukcesu Rzeczypospolitej jako jednego z najpotężniejszych i najbardziej stabilnych państw w Europie w tamtym czasie.